Eigen-aardige gedachte

Is neurodiversiteit een identiteit? Of eerder een eigen-aardigheid? Met vallen en opstaan heb ik geleerd hoe waardevol het kan zijn om buiten de norm te vallen - mits die afwijking niet wordt gezien als een probleem, maar als een variatie. 

Ik schreef al eerder over mijn eigen ‘neurodiverse ervaringen’. Het zal dan ook niemand verbazen dat ik blij word van boeken als Als alle breinen werken en 33 vragen over neurodiversiteit. Bij De Grote ADHD Experivaganza, de voorstelling van Thomas van Luyn, zat ik bijna te juichen. Wat een feest van herkenning!

Voor mij betekent neurodiversiteit een groot bruisend geheel aan originele, onorthodoxe verbanden. En ik zie het vooral als een ‘prikkelverwerkingsgevoeligheidsreactie’. Want, even kort door de bocht:

• De ADHD’er registreert elke prikkel en geeft ze allemaal aandacht.
• De ADD’er filtert en focust op de meest intrigerende prikkel.
• De persoon met ASS verlangt structuur en voorspelbaarheid in prikkelaanbod.
• De dyslect visualiseert prikkels.
• De hoogsensitieve voelt intens bij elke prikkel.
• De hoogbegaafde wil begrijpen en zoekt naar samenhang tussen prikkels.

De norm en het aanpassen
Veel neurodiverse mensen krijgen vroeg of laat te horen dat ze ‘afwijken’. “Zit eens stil!” (de ADHD-er), “Hallo, we zijn hier!”(de ADD-er), “Wij zijn buiten voetbal aan het spelen.” (de Ass-er), “Dit is heel moeilijk voor jou he?” (de dyslect), “Wil je nou eens ophouden met huilen?” (de hoogsensitieve) en “Op jouw vraag gaan we nu even niet in.” (de hoogbegaafde).

De boodschap is impliciet (of expliciet): je bent lastig. En dus: pas je aan. En dat aanpassen kost dus bakken energie. Om niet te zijn wie je eigenlijk bent.

Daarom is het zo belangrijk om je eigen gebruiksaanwijzing te leren kennen en hierover te kunnen communiceren. Want dan ontstaat er ruimte voor wederzijds begrip. Dan verandert ‘lastig’ of ‘raar’ zomaar in ‘origineel’ of ‘bijzonder’.

Emancipatie binnen de praktijk
Oktober is ADHD Awareness Month, een mooi moment om ook stil te staan bij inclusiviteit op de werkvloer. En dat vraagt om nieuwsgierigheid, niet om correctie of afkeuring. Dat betekent: niet zuchten als die neurodiverse collega ‘anders doet’, of een nieuwe oplossing of een bijzondere zienswijze te berde brengt. Zoals ik zelf als dyslect en ongediagnosticeerd ADD-er meerdere malen heb meegemaakt.

Brein in beweging
Nee, mijn plan kwam niet zomaar de lucht vallen. Het kwam gewoon nu even uit mijn hoofd. En ja, er stonden wel veel spelfouten in mijn e-mail, maar heb je ook gekeken naar de inhoud? En het is niet stom dat ik dat schilderij net ging recht hangen, zo’n scheef ding leidt gewoon enorm af. Ja, sorry dat ik de lichten gisteren weer niet had uitgedaan maar ik was een boodschappenlijstje aan het maken toen ik de deur uitliep.

Mijn brein is altijd in beweging. En ik heb ontdekt dat ik die kracht juist goed kan benutten in mijn vak. En in juni verschijnt Leven en borstkanker bij Boom. Mijn brein blijkt dus zelfs een boek te kunnen schrijven! En zo ben ik stap voor stap mijn neurodiversiteit steeds meer gaan waarderen.

Eigen-aardige gedachte
Tijdens een College Tour werd Joris Luyendijk gevraagd of neurodiversiteit het ‘achtste vinkje’ is. Zijn antwoord was een volmondig ja. Ook veel Nobelprijswinnaars, Grammy- en Ocarwinnaars zijn neurodivers.

Wat als de meerderheid van de mensen in het ASS-spectrum zou vallen? Dan zouden we vast andere normen en regels hanteren. Misschien zelfs betere.

En wat als ‘assigheid’ een voorwaarde zou zijn voor een politieke carrière? Stel je voor: politici die zeggen wat ze doen en doen wat ze zeggen. Een eigenaardige gedachte? Misschien. Maar wel een die voortkomt uit een neurodivers brein -  en dus het overwegen waard...