To be effective, or not to be effective

Het was donderdag en we zochten een film uit om die avond heen te gaan. Maria hadden we net gezien en The brutalist draaide te laat. Misschien was Sing Sing wel leuk?

De film was meer dan leuk. Zelfs erg indrukwekkend. Mijn therapeutenhart werd volledig geraakt. En ik werd met mijn eigen vooroordelen geconfronteerd. Bij gedetineerden speelt toch ook regelmatig persoonlijkheidsproblematiek, agressie-regulatieproblematiek, heftige hechtingsproblematiek, uit-ageren. Het gevangeniswezen vond ik ooit eigenlijk maar eng. Ik had niet voor niets vooral de medische psychologie gekozen, verwerking en aanpassing bij ziekte, bij verlies van gezondheid, voor het individu en zijn of haar dierbaren.

Theaterrehabilitatieprogramma
De film Sing Sing is gebaseerd op een artikel in het blad Esquire: The Sing Sing Follies van John H. Richardson uit 2005 over een theaterrehabilitatieprogramma in de Sing Sing gevangenis.  De film laat zien hoe in de extra beveiligde gevangenis in het Amerikaanse stadje Ossining in de staat New York theater wordt gemaakt. Bijna alle rollen in de film worden gespeeld door oud gevangen.

De kracht van de film is dat het niet gaat over de delicten of over de voorgeschiedenis (geen informatie herleidbaar tot een intake), maar over kwetsbaarheid, menselijkheid, mogen voelen en delen. Noem het theater, noem het groepstherapie, het laat de therapeutische kracht zien van samen verbeelding voeden, samen voelen, samen verwoorden, samen mens zijn.

Effectief
Het rehabilitatieprogramma wordt in 11 gevangenissen uitgevoerd en blijkt zeer effectief. Terwijl zo’n zestig procent van alle Amerikaanse gedetineerden binnen drie jaar weer achter de tralies belandt, gaat dit op voor nog geen vijf procent van alle RTA-alumni.

Mentale schijf van vijf
Hoeveel bewijs hebben we nog nodig dat: 1) gezien worden, 2) erkend worden, 3) erbij horen, 4) ertoe doen, 5) iets doen dat er toe doet van levensbelang is? Deze mentale schijf van vijf[1], is mijn inziens de bodem onder psychotherapie, en de bodem onder dit programma.

To be or not to be
De film bevat ook de meest indrukwekkende vertolking van Hamlet’s “to be or not to be”

To be, or not to be, that is the question:
Whether 'tis nobler in the mind to suffer
The slings and arrows of outrageous fortune,
Or to take arms against a sea of troubles
And by opposing end them. To die—to sleep,
No more; and by a sleep to say we end
The heart-ache and the thousand natural shocks
That flesh is heir to: 'tis a consummation
Devoutly to be wish'd. To die, to sleep;
To sleep, perchance to dream—ay, there's the rub:
For in that sleep of death what dreams may come,
When we have shuffled off this mortal coil,
Must give us pause—there's the respect
That makes calamity of so long life.

Wat een lading als het leven van de vertolker al getroffen is door zoveel slingers en pijlen van het ongelooflijke lot. Waar geleerd is dat je kwetsbaar opstellen, voelen wat je voelt en dat verwoorden, je tot de volgende prooi van geweld zal maken. En dan toch door dit programma weer gaan voelen, weer mens mogen zijn.

To be effective, or not to be effective
Na het zien van de film kon ik alleen maar weer concluderen dat contact maken met je gevoelswereld de mens maar ook alles en iedereen om hem heen, helpt. De film is daarmee ook een antwoord op die eeuwige vraag over psychotherapie: to be effective, or not to be effective. Psychotherapie helpt!