Laten we het toeval omarmen

Wat een inspirerende week was het vorige week. Woensdag het congres ‘De mens in de behandelkamer' met onder meer Dirk de Wachter en vrijdag de Informatie- en Inspiratiedag van de NVP. Wat ik eruit haalde? Een paar belangrijke boodschappen: psychotherapeuten der lage landen verenigt u! Stop met jullie Stockholmsyndroom en ga pal staan voor de inhoud van het vak!

Mensen in de behandelkamer
Dirk de Wachter en Anton Hafkenscheid hadden al een aardig zaadje gepland tijdens de congresdag. In retrospectief was 'Mensen in de behandelkamer' een nog betere titel geweest. Want zowel de cliënt als de behandelaar zijn mensen. Zij ontmoeten elkaar, gaan samen puzzelen en laten zich verrassen door het discours of het verhaal dat ontstaat. Waardoor het ontwrichtende 'gedoe', alleen nog maar ‘ingewikkeld gedoe’  wordt. Ingewikkeld, maar hanteerbaar.

Inspiratie- en informatiedag
Op de laatste werkdag van de week kwam een kleine groep collega’s op uitnodiging van de NVP bij elkaar om te praten over wetenschappelijk onderzoek. Het ging in het bijzonder over de vraag hoe we een beweging op gang krijgen waarbij de mens onderzocht wordt in plaats van de stoornis.

Stockholmsyndroom
Eerst werden we wakker geschud door hoogleraar organisatiekunde en bestuurskunde Theo Camps en organisatiefilosoof Mieke Moor. Wat mij het meest is bijgebleven van de bijdragen van deze twee ‘outsiders’ is de spiegel die we voorgehouden kregen: we zijn gegijzeld door een wetenschappelijk discours wat wringt. En daar hebben we dan ook nog eens een Stockholmsyndroom bij gekregen. Want we willen vrienden worden met deze 'gijzelnemers'.

En wat bijzonder is het meest fundamentele bèta-onderzoek naar de kwantumtheorie. In het getoonde filmpje zagen we het enthousiasme van de onderzoekers over bevindingen die ze zelf soms nauwelijks snapten maar waar ze wel heel enthousiast van werden. Want dat is pas echt spectaculair. Terwijl wij vooral zoeken naar antwoorden en een eindpunt. En huiverig zijn voor nieuwe vragen zonder eindpunt.

Het toeval omarmen
Daarna gingen de aanwezigen in groepjes bedenken hoe de NVP ander wetenschappelijk onderzoek zou kunnen stimuleren. De Argumentenfabriek hielp ons daarbij om alle ideeën te ordenen en al om te zetten in een soort actieplan. De aanwezigen waren het eens over denkrichtingen. Zo zou de focus van wetenschappelijk onderzoek meer gericht kunnen zijn op de zogeheten ‘motertjes’ onder de ontregeling: negatief zelfbeeld, emotieregulatie- problematiek of slaapproblemen (ik spreek uit ervaring: met te weinig slaap gaat de draagkracht regelrecht het raam uit!). Een praktisch idee was het vormen van een ondersteuningsnetwerk voor alle opleidelingen en betrokken behandelaren om hen toegang te geven tot begeleiding met betrekking tot methodiek, statistiek en publiceren.

Dus: er is werk aan de winkel voor de NVP-wetenschapsraad! We moeten de verrassing, het toeval in de therapie gaan omarmen. Op zoek gaan naar de bevlogen wetenschappelijke behandelaars die de trots zijn op ons vak, de creativiteit en de originaliteit van ons vak willen boekstaven, zonder het te keurslijven.

Wat is bewijs?
En er gebeurt al veel. Ik werd op twee dingen geattendeerd. Allereerst het werk van Annemarie Kohne gebundeld in haar proefschrift: “In search of a better ontology of mental disorder.” Ten tweede het onderzoek van Femke Truijens die kijkt naar de betekenis van metingen en vragenlijsten op de therapeutische voortgang. Met als verdiepende vraag: wat is bewijs? Is bewijs zoals gehanteerd binnen de evidence based treatment studies daadwerkelijk bewijs? Beide dames hebben overigens eveneens hun sporen verdiend binnen de filosofie.

Onvoorspelbaar
Kortom: psychotherapeuten der lage landen: verenigt u! Hervind uw trots en passie voor het mooie onvoorspelbare vak in dienst van mensen met onvoorspelbare levens voor wie het leven ontwrichtend kan zijn. En waarbij samen zijn en samen praten kan helpen om de ontwrichting hanteerbaar te maken. En vergeet daarbij niet om ter inspiratie ook eens te kijken naar andere wetenschappen en kunsten. Want dat helpt enorm om anders te durven denken.