Over kwetsbaarheid en beroepsrisico’s van psychotherapeuten

Soms zeg ik verstandige dingen tegen cliënten. En daar heb ik dan zelf soms ook wat aan. Maar hoe kunnen wij als psychotherapeuten nog meer en beter voor onszelf zorgen? Zouden wij niet een eigen zelfzorgplan moeten hebben?

Als de chirurg in eigen vingers snijdt
In het Tijdschrift voor Psychotherapie schreef Mirjam Van Gael, het artikel “Als de chirurg in eigen vingers snijdt…. anno 2020”,¹ over de kwetsbaarheid en de beroepsrisico’s van psychotherapeuten. Ik ben het zeer met Van Gael eens dat we, met de keuze voor dit “luisteren- naar-de-ander-vak”, vaak al in eerdere fasen van ons leven hebben (moeten) leren afstemmen op de belevingswereld van de ander. Maar ook dat wij psychotherapeuten genezers zijn met allemaal zo onze eigen wonden.

Ervaringsdeskundige
Als ‘genezende gewonde’ ben ik steeds wat meer aan het werk. Veel van mijn cliënten zijn gedeeltelijk uitgevallen op het werk of zitten helemaal thuis. Als ik deel dat ik ervaringsdeskundige ben op het gebied van re-integratie, geeft dat vaak een zucht van verlichting aan de andere kant van de tafel: ook “de expert” kan struikelen! En dat maakt dat de schaamte over “het falen” wat kan worden losgelaten.

Verstandige dingen
Hoe genezen wij onze eigen wonden? Toen ik niet werkte, miste ik het om met cliënten over toch redelijk universele thema’s te praten. Van niet gezien worden, doe ik ertoe, mag ik er zijn, kan ik het wel, ben ik een imposter en ga zo maar door. En regelmatig hoor ik mijzelf nu weer dingen zeggen tegen cliënten waarvan ik denk: “Oh, zo zit dat dus!" Ook bij mij. Want soms zeg ik blijkbaar verstandige dingen…. Dan blijkt maar weer dat therapie geven aan een cliënt, soms ook een beetje therapie aan jezelf geven is. En natuurlijk is daarbij zorgvuldig omgaan met disclosure een belangrijk onderwerp: de sessies hebben als focus de cliënt en als bijvangst de inzichten voor onszelf.

Zuurstof
In het artikel stelt Van Gael: “als gewonde genezers worden zij in hun werk bovendien geconfronteerd met situaties die risico’s inhouden voor hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.” Hoe kunnen we ervoor zorgen dat wij zelf binnen de lijntjes blijven kleuren? (En dus niet alleen niet alleen de opleidelingen, waarover ik mijn vorige blog ‘Practice what you preach’ schreef.) Want zoals de stewards en stewardessen ons altijd uitleggen: eerst zuurstof geven aan jezelf en dan pas aan de ander.

Walk the talk!
De verschillende stromingen binnen de psychotherapie hebben verschillende visies. Maar in elke stroming zitten we en met de cliënt en met onszelf in de kamer. Ook ervaren psychotherapeuten moeten zelf doen, wat ze de cliënten bijbrengen: zorgen voor een goede balans in het leven tussen inspanning en ontspanning. Nog een mooie uitdaging voor ons toekomstige nieuwe beroep ‘klinisch psycholoog-psychotherapeut’: walk the talk!

Zelfzorgplan
Zouden psychotherapeuten eigenlijk niet een eigen 'zelfzorgplan' moeten hebben? Ik ben erg benieuwd wat collega’s hiervan vinden. En ik krijg graag leestips ervaringsverhalen en andere reacties! Hoe gaan wij als psychotherapeuten goed voor onszelf zorgen?

1. Als de chirurg in eigen vingers snijdt… anno 2020. Over de kwetsbaarheid en de beroepsrisico’s van psychotherapeuten. Myriam Van Gael. In: Tijdschrift voor Psychotherapie, jaargang 2020, uitgave 3.